Çocuklar, kayıp yaşadıklarında yetişkinler gibi yas tutabilirler. Ancak gelişimsel özellikleri nedeniyle yetişkinlerden farklı tepkiler verebilirler. Okul öncesi dönemdeki çocuklar (2-6 yaş arası), fobik tepkiler gösterme eğilimindedir ve belirsiz korkular geliştirebilirler. İçe kapanma, bakımverene aşırı bağlanma, yeme düzeninde değişiklik, gerileme davranışları (altını ıslatma vb.) ve uyku düzeninde bozulma gibi davranışlar ortaya çıkabilir. Okul dönemi çocukları (6-11 yaş arası) içe kapanabilir, sevdiği şeylerden zevk alamama, güven/sevgi/destek ihtiyaçlarında sarsılma, yeme düzeninde değişiklik ve uyku düzeninde bozulma gibi tepkiler gösterebilir. Ergenlik dönemi çocukları (12-18 yaş arası) ise daha karmaşık tepkiler sergileyebilir; içe kapanma, sevdiği şeylerden zevk alamama, güven/sevgi/destek ihtiyaçlarında sarsılma, yeme düzeninde değişiklik ve uyku düzeninde bozulma gibi belirtilere ek olarak, duygusal karmaşıklık, kendine zarar verme düşünceleri, madde kullanımı ve suça yönelme gibi riskli davranışlar da görülebilir. 

Çocuklara ölüm hakkında bilgi vermeden önce çocukların ölümü nasıl algıladıklarını bilmek önemlidir. Çocuklar genellikle 11-12 yaşlarına geldiklerinde ölüm kavramını tam olarak anlamlandırabilirler ama daha küçük çocuklar gelişim özelliklerinden dolayı ölümün evrensel ve geri dönülmez olduğunu, ölen kişilerin yaşam fonksiyonlarını yerine getirmediklerini anlamakta güçlük yaşarlar. Bu nedenle özellikle küçük çocuklar için “derin bir uykuda”, “melek oldu” veya “onu kaybettik” gibi ifadelerden kaçınınız. Bilgi verilirken dürüst olunması, sorulan sorunun cevabı bilinmiyorsa “bilmiyorum” şeklinde cevap verilmesi de önemlidir. 

Çocuğun kişisel kararı ve gerçekleştirilecek olan cenaze töreninin özellikleri dikkate alınarak çocuğun cenaze törenine katılması ya da katımaması yönünde bir karar alınmalıdır. Kültürel özelliklere bağlı olarak bazı cenaze törenleri özellikle küçük çocuklar için çok ürkütücü olabilir. Ancak normalde cenaze törenleri, ölümün gerçekliğinin anlaşılması için işlevseldir. Çocuğun kayıpla ilgili duygularını fark etmesi ve ifade etmesi için bir fırsattır. Bu ritüelin bir parçası olmak, çocuğunuz için hem kaybedilen kişiye veda etmesine imkân sunar hem de kaybı kabullenmesini kolaylaştırır. Dolayısıyla çocuğunuz törene katılmak istiyorsa, zarar görmekten ziyade fayda sağlayabilir.

Yas sürecinde çocuğunuzu desteklemek için kullanılabilecek ipuçları şunlardır: 

Günlük rutinlere dönmeye çalışmak, çocuğun güven duygusunu yeniden kazanmasına yardımcı olabilir. Çocuğun yaşadığı korkuları fark etmek ve uyumsuz davranışların yasla ilişkili olabileceğini anlamak da önemlidir. Duygularını ifade etmesi için çocuğa fırsatlar yaratmak ve yaşa uygun olarak ölen kişiye veda etmesini desteklemek de faydalı olabilir. Aile üyeleri arasındaki yas tepkileri ile ilgili farklılıkların anlaşılması, çocuğa duyguları ifade etme ve öz bakım konusunda rol model olunması ve okul ile iş birliği içinde olunması da bu süreçte yardımcı olabilir. Son olarak, yas sürecinde gerektiğinde profesyonel destek alınmasına özen gösterilebilir.

Yas tepkileri kaybın üzerinden zaman geçmesine rağmen azalmadan yoğunluğu artarak devam ediyorsa ve çocuğunuzun günlük işlevselliğine zarar veriyorsa lütfen profesyonel desteğe başvurunuz.